Φριντενσράιχ Χουντερτβάσερ

Ο Hundertwasser (αριστερά) το 1965 στο Αννόβερο.

Ο Hundertwasser το 1998 στη Νεα Ζηλανδία.

Ο Φριντενσράιχ Χουντερτβάσερ (Friedensreich Hundertwasser, 15 Δεκεμβρίου 1928 - 19 Φεβρουαρίου 2000) ήταν αυστριακός ζωγράφος και αρχιτέκτονας. Στο τέλος του 20ού αιώνα, ήταν ο πλέον περιζήτητος εν ζωή καλλιτέχνης, παρότι η δουλειά του ήταν πάντοτε αμφιλεγόμενη.
Γεννήθηκε ως Friedrich Stowasser από μία εβραϊκή οικογένεια στην Βιέννη, και το 1936 γράφτηκε σε Μοντεσσοριανό σχολείο. Πρωτού συμπληρώσει το 20ο έτος του, όλοι οι συγγενείς από την πλευρά της μητέρας του είχαν πεθάνει στο Ολοκαύτωμα. Παρακολούθησε για σύντομο διάστημα την Σχολή Καλών Τεχνών Βιέννης το 1948, ενώ κατά το τέλος της δεκαετίας του '40, παρήγαγε τα πρώτα του έργα.

Η Τέχνη του Χουντερτβάσερ

Η καλλιτεχνική άποψη του Χουντερτβάσερ ορισμένες φορές σόκαρε, ήταν όμως πάντοτε πρωτότυπη και ανυπότακτη. Αυτές οι αρχές αντιπροσωπεύονταν πάντοτε στα ζωγραφικά του έργα, την αρχιτεκτονική του, το περιβάλλον του. Ακόμη και σε πιό "απλά" έργα (γραμματόσημα, σημαίες, σχεδιασμός ρούχων) μπορεί κανείς να δει καθαρά την άποψη αυτή. Κοινά στοιχεία σε όλα του τα έργα είναι η απόρριψη της ευθείας γραμμής, τα φωτεινά και έντονα χρώματα, οι οργανικές μορφές, η εναρμόνιση των ανθρώπων με την φύση και τέλος ένας έντονος ατομικισμός. Πάντοτε παρέμενε sui generis, παρόλο που η αρχιτεκτονική του δουλειά είναι συγκρίσιμη με αυτή του Αντόνι Γκαουντί, εξ' αιτίας των βιομορφικών μορφών και της χρήσης πλακιδίων. Από τα πρώτα βήματά του στην τέχνη, ο Χουντερτβάσερ εμπνεύστηκε ιδιαίτερα από το έργο του Egon Schiele, και το στυλ του συγκρινόταν με αυτό του Γκούσταφ Κλιμτ. Τον ενδιέφερε το ελικοειδές σχήμα, ενώ αποκαλούσε τις ευθείες γραμμές "εργαλεία του διαβόλου". Αποκαλούσε τη θεωρία της τέχνης του τρανς-αυτοματισμού (transautomatism), που βασιζόταν στο Σουρεαλιστικό αυτοματισμό, που όμως εστιαζόταν στην εμπειρία του θεατή και όχι του καλλιτέχνη.

Το πράσινο φρούριο στο Μαγδεμβούργο

Το όνομά του

Άλλαξε το επίθετό του από Stowasser, σε Hundertwasser, αλλάζοντας το "Sto" που στα Τσέχικα σημαίνει "εκατό", στο Γερμανικό "Hundert", που έχει την ίδια έννοια. Το όνομά του, "Friedensreich", στα Γερμανικά έχει την διττή σημασία "Ειρηνική γη" και "Ειρηνικός" (κατά λέξη "πλούσιος σε ειρήνη"). Είχε διαλέξει για τον εαυτό του τα "Regentag" και "Dunkelbunt" που σημαίνουν "Βροχερή Ημέρα" και "Πολύχρωμο Σκοτεινό". Έτσι, "Friedensreich Hundertwasser" σημαίνει "Το Ειρηνικό Βασίλειο των Εκατό Νερών".

Η αρχιτεκτονική του

Αν και ο Χουντερτβάσερ κέρδισε αρχικά την αναγνώριση του διαμέσου των ζωγραφικών έργων του, τιμάται σήμερα για την αρχιτεκτονική κληρονομιά του. Τα κτήρια που σχεδίασε, χαρακτηρίζονται από επαναστατικό σχεδιασμό, που συμπεριλαμβάνουν φυσικά στοιχεία του περιβάλλοντος, αλλά και από την χρήση ακανόνιστων μορφών. Το Hundertwasserhaus, ("Σπίτι του Χουντερτβάσερ") είναι ένα συγκρότημα διαμερισμάτων για χαμηλόμισθους στην Βιέννη, προσφέρει πατώματα κυματιστής επιφανείας ("ένα ασυνεχές πάτωμα είναι μελωδία για τα πόδια"), η ταράτσα είναι καλυμμένη με χώμα και γρασίδι, δέντρα που φύονται στο εσωτερικό των δωματίων, όπου τα κλαδιά τους βγαίνουν από τα παράθυρα. Αρνήθηκε επίμονα να πληρωθεί για το Hundertwasserhaus, δηλώνοντας πως άξιζε τον κόπο, ώστε "να αποφευχθεί να χτιστεί κάτι άσχημο εδωπέρα".

Το Σπίτι του Hundertwasser στο Darmstadt

Πρέσβευε ότι η συμβατική αρχιτεκτονική δεν μπορεί να αποκαλείται τέχνη, και δήλωνε πως η σχεδίαση κάθε κτηρίου πρέπει να επηρεάζεται από την αισθητική του κάθε ενοίκου. Ο Hundertwasser ήταν γνωστός και για τις θεατρικές παραστάσεις του, όπου μπορούσε π.χ. να εμφανιστεί γυμνός για λίγο μπροστά στους θεατές, ώστε να προωθήσει μία οικολογική τουαλέτα χωρίς καζανάκι.

Darmstadt Waldspirale

Τα έργα του Χουντερτβάσερ

Το 1972, ο Χουντερτβάσερ εξέδωσε το μανιφέστο του με τίτλο "Your window right - your tree duty" (Το δικαίωμα του παραθύρου σου - Η υποχρέωση σου στ δέντρο). Γράφει χαρακτηριστικά: "Ένας άνθρωπος σε ένα νοικιασμένο διαμέρισμα πρέπει να μπορεί να σκύψει έξω από το μπαλκόνι του σε απόσταση όσο το χέρι του να γδάρει την λιθοδομή. Και πρέπει να του επιτραπεί να μπορεί να πάρει μία μακριά βούρτσα και να βάψει τον εξωτερικό τοίχο, όσο φτάνει το χέρι του. Κατ' αυτόν τον τρόπο θα είναι γνωστό σε όλους τους διαβάτες του δρόμου αυτού, αλλά και τους γείτονες του, πως σε αυτό το διαμέρισμα μένει κάποιος που είναι διαφορετικός από τους φυλακισμένους, σκλαβωμένους, συμβατικούς ανθρώπους της διπλανής πόρτας". Θεωρούσε ακόμη ότι πρέπει να γίνει υποχρεωτική η φύτευση δέντρων στα αστικά περιβάλλοντα: "Αν κάποιος περπατάει μέσα στη φύση, τότε συνειδητοποιεί πως πρέπει να συμπεριφέρεται σαν καλεσμένος με καλούς τρόπους".
Η δουλειά του έχει χρησιμοποιηθεί για σχεδιασμό σημαιών, γραμματοσήμων, νομισμάτων, αφισών, σχολείων, εκκλησιών, στο καθιστικό ενός σπιτιού αφιερωμένου σ' αυτόν στη Νέα Ζηλανδία και σε διαμερίσματα πολυκατοικιών. Η πιο γνωστή σημαία του, είναι η Koru Flag. Έχει σχεδιάσει τα γραμματόσημα για το Πράσινο Ακρωτήρι, την Κούβα, την Αυστρία, την Σενεγάλη, το Λουξεμβούργο και τα επετειακά γραμματόσημα της Ταχυδρομικής Διεύθυνσης του ΟΗΕ στην Γενεύη, για την 35η επέτειο της Παγκόσμιας Διακήρυξης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Ο Χουντερτβάσερ πάντοτε θεωρούσε την Νέα Ζηλανδία ως το επίσημό του σπίτι, και όπου και αν πήγαινε στον κόσμο, το ρολόι του ήταν σε ώρα Νέας Ζηλανδίας. Μετά τον θάνατό του το 2000 στη θάλασσα, ενταφιάστηκε στην Νέα Ζηλανδία.
Το 1999 ξεκίνησε το τελευταίο του έργο με τίτλο Die Grüne Zitadelle von Magdeburg (Το πράσινο φρούριο του Μαγδεμβούργου). Αν και το κύκνειο άσμα του παρέμεινε ατελείωτο εξαιτίας του θανάτου του, το κτήριο εγκαταστάθηκε λίγα χρόνια μετά στο Μαγδεμβούργο, μία πόλη στην κεντρική Γερμανία, και άνοιξε τις πύλες του για το κοινό στις 3 Οκτωβρίου του 2005.

Κτήρια

Μονάδα κεντρικής θέρμανσης Spittelau, Βιέννη
Το σπίτι του Χουντερτβάσερ, Βιέννη
Hundertwasserhaus Waldspirale Ντάρμστατ
Νηπιαγωγείο Heddernheim, Φρανκφούρτη
Εστιατόριο στον αυτοκινητόδρομο, Bad Fischau, Αυστρία
Το χωριό Hot Springs, Blumau, Steyr
Hundertwasserkirche ("Η εκκλησία του Hundertwasser"), Baernbach, Steyr
Quixote Winery (Το οινοποιείο του Κιχώτη), Napa Valley, (ΗΠΑ), 1992-1999 (το μοναδικό κτήριο του στις ΗΠΑ)
Maishima Incineration Plant, Οσάκα, (Ιαπωνία), 1997-2000
Public toilet, Kawakawa Νέα Ζηλανδία, 1999
Hundertwasser "περιβαλλοντικός σιδηροδρομικός σταθμός", Uelzen, 1999-2001
"Die Grüne Zitadelle von Magdeburg", Μαγδεμβούργο, Γερμανία, 2003-2005